Hukuk Bilişimi Uygulamalarında Yakın Gelecekte Ne Gibi Gelişmeler Bekleniyor?
Teknolojinin, mesela bundan on yıl sonra, nereye varacağı sorusuna geçmişte cevap veren uzmanların pek çoğu bu konudaki tahminlerinde yanılmıştır. Seksenli yıllarda kişisel bilgisayarların her eve gireceğini, doksanlı yıllarda İnternetin yaygınlaşacağını, 2000’li yıllarda mobil haberleşme konusundaki önemli gelişmeler yaşanacağını bu gelişmeler yaşanmadan öngörebilen pek az kişi vardı.
Bu nedenle hukuk bilişimi uygulamalarının avukatlık mesleğini ne şekilde etkileyeceği konusunda tahminlerde bulunurken ihtiyatlı olmak gerekir. Önümüzdeki yıllarda önceden öngörülemeyen hızlı gelişmeler olabileceği gibi, yakın gelecekte beklenen bazı gelişmeler de beklenen hızda gerçekleşmeyebilir.
Kısa süre öncesine kadar fabrika işleri gibi rutin işlerin bir dizi komuta indirgenebileceği, bu nedenle bilgisayarlaştırılabileceği, avukatlık gibi sözel yeteneğe dayalı profesyonel mesleklerin bu bakımdan şanslı oldukları düşünülüyordu.
Mesela, robotların belli mesleklerin yerini alma ihtimallerini hesaplayan uygulamalar avukatlık mesleği için robotlara yüzde 3,5 şans veriyor.[1] 620.000 avukatın bulunduğu Amerika’da sektörün 2024 yılına kadar yüzde 6 büyüyeceği ve avukatlığın yüzde 3,5’luk otomasyon risk olasılığı ile robot tehdidine kapalı olduğunu savunuyor. Yapay zekâ alanındaki gelişmeler sonucunda bu varsayımın pek de doğru olmadığı anlaşılsa da robotların avukatlık mesleğini ele geçirmesi zaman alacak.[2]
2015 sonlarında piyasaya çıkan ve İngiltere’deki park cezalarına itiraz formu hazırlayan DoNotPay[3] (ÖdeMe!) uygulaması ilk robot-avukat olarak tanıtılmıştı.[4]İngiltere’de uygulama kullanılarak itiraz edilen park cezalarının yüzde 60’ının iptalini sağlaması üzerine Temmuz 2017’den itibaren Amerika Birleşik Devletleri’nde hizmet vermeye başlamıştı.
19 yaşındayken DoNotPay’i geliştiren Stanford Üniversitesi öğrencisi Joshua Browden sistemin altyapısını Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’ya göçmenlik ve İngiltere’ye iltica edenlerin devlet yardımı alma başvuruları için de uyarlamıştı.[5]
DoNotPay’in basında “ilk robot-avukat” olarak nitelenmesi aynı zamanda tepkilere de neden olmuştur. Eleştirilere göre hiçbir hukuki altyapısı olmayan bir genç tarafından geliştirilen uygulama, bir robot-avukattan çok, bir “chatbot”, yani insanların sorularına mantıklı cevap veren bir sohbet programı[6] olarak nitelendirilmelidir.
İnsan genomu projesi gibi önemli bilimsel projelerde çalışmış bilgisayar bilimci Alexander Hudek[7] 2011 yılında hukuki sözleşmelerin incelenmesini otomasyona bağlamak için çalışmaya başladığında mevcut standart algoritmaları bu konuya uyarlamanın 4 aylık iş olduğunu düşünmüştü. Ancak bir sözleşmede yer alan rekabeti yasaklayan hükümleri metinde bulmak gibi işler bile 2,5 yıl sürmüş.[8]
Dolayısıyla yakın gelecekte hukuk bilişimi uygulamalarında hızlı gelişmeler gerçekleşse de, bu gelişmelerin hukukun belli bir alanıyla sınırlı olması bekleniyor.
[1] https://willrobotstakemyjob.com/23-1011-lawyers
[2] http://time.com/4742543/robots-jobs-machines-work/
[3] https://donotpay-search-master.herokuapp.com/
[4] https://www.theverge.com/2017/7/12/15960080/chatbot-ai-legal-donotpay-us-uk
[5] http://www.bbc.com/news/blogs-trending-39205935
[6] https://qz.com/1028627/motion-to-dismiss-claims-the-worlds-first-robot-lawyer-is-a-damn-lawyer-by-a-damn-lawyer/