İcra ve iflas kanunu kambiyo senetlerine dayanılarak haciz yolu ile takipte bulunulmasını genel haciz yolu ile takipten ayırarak özel olarak düzenlemiştir.

Kambiyo senetlerine özgü takip yapabilmek için takip konusu alacağın dayanağı bir kambiyo senedi olmalıdır. Kanunda kambiyo senetleri Bono (Emre muharrer senet), Poliçe ve Çek olarak sınırlanmıştır. Takip konusu alacağın dayandığı belge bu üç kıymetli evraktan birisi olmalıdır,  yoksa kambiyo senetlerine özgü takip yoluna gidilemez.

Alacağı kambiyo senedine bağlı bir alacaklının, alacak aynı zamanda rehinle temin edilmiş olsa bile önce rehne başvurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu durum önce rehne başvurma zorunluluğunun bir istisnasıdır.

Kambiyo senedine özgü takip yolu, genel haciz yolu ile takibe göre alacaklı bakımından daha imtiyazlı hükümler içermesine rağmen alacaklı dilediği takip yolunu seçmekte özgürdür.

• Genel haciz yolu ile takipte ödeme emrine itiraz süresi 7 gün iken kambiyo senedine özgü takip yolunda 5 gündür.
• Ayrıca genel haciz yolu ile takipte borçlunun ödeme emrine itirazı takibi kendiliğinden durdurduğu halde, kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte bu itiraz satıştan başka takip işlemlerini durdurmaz.
• Alacaklı kambiyo senedine özgü takip yoluna başvurduğu takdirde kambiyo senedine dair zamanaşımı süreleri uygulanacak, oysa genel haciz yolu ile takibe başvurursa genel zamanaşımı süreleri uygulanacaktır.

Kambiyo senedine dayalı icra takibinde takip talebi nasıl yapılır?

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile bononun tahsilinde alacaklı genel haciz yolu ile takipte İİK 58’e göre bulunması gereken hususlardan başka takip talebine bononun aslını ve borçlu adedi kadar onaylı örneğini eklemek zorundadır. Çünkü İİK 168/1 gereğince icra müdürü, İİK 170a/2 gereğince de icraHukuk mahkemesi söz konusu bononun bu vasfı haiz olup olmadığını re’sen araştırmak zorunda olduğundan takip konusu bononun takip talebiyle birlikte icra dairesine verilmesi gerekir.

KAMBİYO SENEDİNE DAYALI TAKİPLERE İLİŞKİN BAZI HÜKÜMLER:

1. Kambiyo senedine dayalı takiplerde,senet protesto edilmemiş olsa da, keşideciden vade tarihinden itibaren gecikme faizi istenebilir.
2. Karşılığı bulunmayan çekin dayalı takiplerde alacaklının çeki ibraz yada takas tarihi ile ödeme tarihi arasındaki dönem için -kademeli olarak ve reeskont (avans)oranında faiz istenebilir.
3. “Düzenleme tarihi” olmadığı için bono sayılmayan belgeye dayanılarak yapılan takipte, borçludan ancak yasal faiz istenebilir, reeskont faizi istenemez.
4. Borçlunun “imzası bulunmayan senetler nedeniyle borçlu bulunmadığı” şeklindeki itirazı “borca itiraz” şeklindedir.
5. Keşidecinin protesto edilmiş olması halinde, hamil lehtar-ciranta hakkında takipte bulunabilir.
6. Senet bedeline iki sıfır eklenmek suretiyle tahrifat yapıldığına ilişkin itiraz, borca itiraz olarak kabul edilir.
7. Takip konusu senedin teminat senedi olduğunu ileri sürmek “borca itiraz” niteliğindedir.
8. İhtiyati haciz sırasında borcu (faiz oranını) kabul eden borçlu daha sonra İ.T.M.’ne (İcra Hukuk Mahkemesi) borca itirazda bulunamaz.
9. Alacaklı ,borçludan “gecikme faizi” dışında ayrıca “vade farkı” adı altında gecikme faizi isteyemez.
10. Takip konusu bonoların ipoteğin teminatı olarak değil de ipotek bedelinin ödenmesi için düzenlendiğinin anlaşılması halinde borca itiraz olarak kabul edilmesi mümkün değildir.
11. Adi ortaklığın, çekin keşide tarihinden önce feshedilmiş olması halinde, çek bedelinden dolayı sadece çekte imzası bulunan ortağın sorumluluğu vardır.
12. Kambiyo senedini “kefil”sıfatı ile imzalayan kişi ayrıca “müteselsil kefil”olduğunu belirtmemiş olsa dahi “müteselsil kefil”olarak senet bedelinden sorumluluğu vardır.
13. Muhatap, kendisine ciro edilen çeke dayanarak “karşılığı olmadığı”ndan bahisle, kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapamaz.
14. Çekin keşide tarihinde tahrifat olduğu iddiası borca itiraz niteliğinde değildir.
15. Senede yapıştırılan pul bedelinin ,kambiyo senetlerine dayalı haciz yolu ile takibe konu olabilir.
16. “Birikmiş faiz miktarına” “faiz oranına” ve ” çek tazminatına ” yönelik itiraz borca itiraz kabul edilir.
17. Hamiline yazılmış olan bir çek üzerine yapılan ciro, senedin niteliğini değiştirerek,onu emre yazılı bir çek haline getirmez.
18. Çek bedelinin icra takibinden önce ödenmiş olması halinde,bunun eklentisi olan faiz ve çek tazminatı bakımından ayrı bir takip yapılamaz.
19. Muacceliyete ilişkin itiraz borca itiraz olarak kabul edilemez.
20. Takipten feragat eden alacaklı daha sonra bu feragatından dönemez.
21. Alacaklı, takipten sonra kısmi ödemeyi kabul ederken ayrıca “ihtirazi kayıt” ileri sürmek zorunluluğu yoktur.
22. Türk lirası üzerinden düzenlenmiş boş çek yaprağının yabancı para alacağı olarak doldurulmuş olması halinde borçlunun borca itirazının kabulü gerekir.
23. Senet arkasındaki karalamalar üzerinde yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda anlaşılan kısmi ödemeler ,senet hamiline karşı da ileri sürülebilir.
24. Yırtıldıktan sonra, parçaları yapıştırılarak, bir araya getirilen senede dayanılarak ilamsız takip yapılamaz.
25. Takip talebinde sadece “faiz “istenmiş ise yasal faize hükmedilir.
26. Çekin ibraz süresi geçtikten sonra muhatap bankaya ibraz edilmemiş olması halinde keşideci çek bedelinden sorumlu tutulamaz.
27. Borçlu (Keşideci) ibraz süresi içerisinde çekten cayamaz.
28. Tahrifat iddiası ayrı bir dilekçe ile 5 gün içerisinde İ.T.M. ‘ne bildirilmelidir.
29. Ölen keşidecinin borcundan dolayı takibin yöneltildiği mirasçılar müteselsilen sorumludur.
30. Bono metninde yan yana çizilmiş iki çizgi arasında”iade”kelimesinin yazılı olması senedin iptal edildiğini gösterir
31. Kambiyo senedinin yüzüne atılan her imza “aval” arkasına atılan her imza da “ciro” hükmündedir.
32. Bono niteliği taşımayan senede dayalı takiplerde yasal faiz istenebilir.
33. Borca itiraz etmiş borçlu aynı zamanda faize de itiraz etmiş sayılır.
34. Keşidecinin ,lehtar aleyhine aldığı iptal hükmü davada taraf olmayan hamile etkili değildir.
35. Takip konusu senedin zamanaşımına uğradığını ileri sürmek borca itiraz niteliğindedir.
36. Müteselsil kefil hakkında esas borçlu ile birlikte veya ondan ayrı olarak takip yapılabilir.
37. İbraz edilmemiş olan kambiyo senetlerinde de borçlu vadeden itibaren “temerrüt faizi” ödemek zorundadır.
38. Borçlu yukarıdaki nedenlere dayanarak 5 gün içerisinde İcra Tetkik Mercii’nde itirazda bulunabilir. Ancak bu itiraz genel icra takip yollarından ayrı olarak sadece satışı durdururken diğer takip işlemlerini durdurmaz.
39. Borca itirazın reddi ve alacaklının talebinin de bulunması halinde borçlu aleyhine inkar tazminatına hükmedilir. Borca itirazın kabul edilmesi ve borçlunun talebinin de bulunması halinde alacaklı aleyhine inkar tazminatına hükmedilir.
40. İmzaya itirazın bilirkişi incelemesi sonucunda ;reddi halinde talep olmasa da borlu aleyhine inkar tazminatına hükmedilir. sebebi ne olursa olsun İmzaya itirazın kabulü halinde talep olsa da alacaklı aleyhine inkar tazminatına hükmedilmez.
41. İmzaya itirazda alacaklının kötü niyeti saptandığında alacaklı aleyhine %10 para cezasına hükmedilir.

Ayrıca borçlu beş gün içerisinde aşağıdaki nedenlerden birine dayanarak icra tetkik merciine (İcra Hukuk Mahkemesi) icra takibine ilişkin şikayette bulunabilir;

1. TAKİP BİÇİMİNE (Dayanak senedin kambiyo senedi vasfı taşımadığı iddiasıyla  kambiyo senetlerine özgü takip yapılamayacağına ilişkin şikayet )
2. HAMİLİN SIFATINA (Alacaklının meşru hamil olmadığına dair şikayet)
3. ZAMANAŞIMI ŞİKAYETİ

Bu durumlardan birinin varlığı halinde, alacaklı 6 ay içerisinde İcra Tetkik Mercii’nden (İcra Hukuk Mahkemesi) itirazın kaldırılması talebinde bulunabilir.