Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere başta olmak üzere pek çok ülkenin hukuk sisteminde bir hukuki uyuşmazlıkla ilgili olarak kanıt olabilecek dijital formatta saklanan e-mail, veritabanı, resim, video gibi verileri tarafların birbirine veya devletin talep eden tarafa vermesi belli usul kurallarına göre düzenlenmiştir.

Elektronik Keşif(E-Discovery), adli bir süreçte kullanılmak üzere, dijital verilerin arandığı, saklandığı, bulunduğu süreçleri ifade eder. Olay yeri güvenliği ve ilk müdahalesi ile ilgili muhtemel dijital delilleri toplanıp kurallara uygun bir şekilde saklanır, verileri incelemek için inceleme kopyaları oluşturulur.[1]

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre, uyuşmazlık konusu vakıaları ispata elverişli elektronik ortamdaki veriler ve bunlara benzer bilgi taşıyıcıları belge,[2] usulüne göre güvenli elektronik imza ile oluşturulan elektronik veriler, senet hükmündedir.[3]

Güvenli elektronik imzayla oluşturulmuş verinin inkârı hâlinde, hâkim tarafından veriyi inkâr eden taraf dinlendikten sonra bir kanaate varılamamışsa, bilirkişi incelemesine başvurulur.[4]

Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan elektronik belgelerin çıktısını alarak ve talep edildiğinde incelemeye elverişli şekilde elektronik ortama kaydederek mahkemeye ibraz etmek zorundadır.[5]

Türk Ticaret Kanunu’nda elektronik işlemlere ilişkin pek çok yeni hüküm getirilmiştir.

“Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe, sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbarlar veya ihtarlar (…) güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile” de yapılabilir.[6]  

“Ticaret sicili kayıtlarının elektronik ortamda” tutulabilir. [7]

“Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür.”[8]

“Ticari defterler elektronik ortamda tutulabilir.”[9],

“397 nci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca denetime tabi olan sermaye şirketleri, kuruluşlarının ticaret siciline tescili tarihinden itibaren üç ay içinde bir internet sitesi açmak ve bu sitenin belirli bir bölümünü şirketçe kanunen yapılması gereken ilanların yayımlanmasına özgülemek” zorundadır.[10]

“Tarafların açıkça anlaşmaları ve 18 inci maddenin üçüncü fıkrası saklı kalmak şartıyla, ihbarlar, ihtarlar, itirazlar ve benzeri beyanlar; fatura, teyit mektubu, iştirak taahhütnamesi, toplantı çağrıları ve bu hüküm uyarınca yapılan elektronik gönderme ve elektronik saklama sözleşmesi, elektronik ortamda düzenlenebilir, yollanabilir, itiraza uğrayabilir ve kabul edilmişse hüküm ifade eder.”[11]

“Ticaret şirketleri ile gerçek ve tüzel kişi diğer tacirlere ilişkin olarak, bu Kanunun zorunlu tuttuğu bütün işlemler elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile de yapılabilir. Bu işlemlerin dayanağı olan belgeler de aynı usulle elektronik ortamda düzenlenebilir. Zaman unsurunun belirlenmesi gereken ve yönetmelikte düzenlenen hâllerde güvenli elektronik imzaya eklenen zaman damgasının tarihi, diğer hâllerde merkezî veri tabanı sistemindeki tarih esas alınır.”[12]

“Şirket adına imza yetkisini haiz kişiler şirket namına kendi adlarına üretilen güvenli elektronik imzayla imza atabilirler. Bu durumda, kullanılacak nitelikli elektronik sertifikalarda sertifika sahibi alanı içerisine, sertifika sahibinin ismiyle birlikte temsil ettiği tüzel kişinin de ismi yazılır. Bu husus tescil ve ilan edilir.”[13]

“Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede düzenlenmiş olması şartıyla, sermaye şirketlerinde yönetim kurulu ve müdürler kurulu tamamen elektronik ortamda yapılabileceği gibi, bazı üyelerin fiziken mevcut bulundukları bir toplantıya bir kısım üyelerin elektronik ortamda katılması yoluyla da icra edilebilir.”[14]

Elektronik işlemlere ilişkin Türk Ticaret Kanunu’na eklenen yeni düzenlemeler nedeniyle elektronik keşif uygulamalarının kullanımının yaygınlaşması beklenmektedir.

[1]PwC Türkiye Fraud Forum e-bülten Sayı: 4

[2] HMK md. 199

[3] HMK md. 205/2

[4] HMK md. 210

[5] HMK md. 219

[6] TTK md. 18/3

[7] TTK md. 24/2

[8] TTK md. 64/2

[9] TTK md. 64/3

[10] TTK md. 1524

[11] TTK md. 1525/1

[12] TTK md. 1526/3

[13] TTK md. 1526/4

[14] TTK md. 1527/1