26 Nisan 2021 günü Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklama ile, 29 Nisan 2021 akşamı saat 19.00’dan 17 Mayıs 2021 sabahı saat 05.00’e kadar TAM KAPANMA olacağı ilan edildi ve bazı kısıtlamalar getirildi.

Bu TAM KAPANMA döneminde geçen senenin aksine sınırlı düzenlemeler yapıldı. Bu döneme ilişkin kısıtlamaları, geçen sene 13 Mart – 15 Haziran 2020 arasındaki dönem ile kıyaslayarak açıklayacağız.

13 MART 2020 – 15 HAZİRAN 2020 ARASINDAKİ TAM KAPANMA DÖNEMİ İÇİN YAPILMIŞ ÖNCEKİ DÜZENLEMELER

COVID-19 pandemisi nedeniyle, 2020 yılı içindeki kapanma döneminde aşağıdaki kanuni düzenlemeler yapılmıştı:

1. Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler; İdari Yargılama Usulü Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar bakımından belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim tarafından tayin edilen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumlarındaki süreler 13/3/2020 (bu tarih dâhil) tarihinden itibaren 30/04/2020 tarihine kadar (bu tarih dâhil) durmuştu.
2. İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ilişkin diğer kanunlarda belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim veya icra ve iflas daireleri tarafından tayin edilen süreler; nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere tüm icra ve iflas takipleri, taraf ve takip işlemleri, yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınması, ihtiyati haciz kararlarının icra ve infazına ilişkin işlemler 22/3/2020 (bu tarih dâhil) tarihinden, itibaren 30/4/2020 (bu tarih dâhil) tarihine kadar durmuştu.
3. Birinci ve ikinci maddede saydığımız sürelerin, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden itibaren işlemeye başlayacağı, durma süresinin başladığı tarih itibarıyla, bitimine on beş gün ve daha az kalmış olan sürelerin, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden başlamak üzere on beş gün uzamış sayılacağı kararlaştırılmıştı.
4. Kanun, salgının devam etmesi halinde Cumhurbaşkanına birinci ve ikinci maddede saydığımız durma süresini altı ayı geçmemek üzere bir kez uzatma ve bu döneme ilişkin kapsamı daraltma yetkisi veriyordu. Cumhurbaşkanı bu yetkiye dayanarak durma süresinin bitiş tarihini 30/04/2021’den 15/06/2021’e uzatmıştı.
5. Aşağıdaki sürelerin durmayacağı kararlaştırılmıştı:
   • Suç ve ceza, kabahat ve idari yaptırım ile disiplin hapsi ve tazyik hapsi için kanunlarda düzenlenen zamanaşımı süreleri.
   • 5271 sayılı Kanunda düzenlenen koruma tedbirlerine ilişkin süreler.
   • 6100 sayılı Kanunda düzenlenen ihtiyati tedbiri tamamlayan işlemlere ilişkin süreler.
6. “2004 sayılı Kanun ile takip hukukuna ilişkin diğer kanunlar kapsamında;
   • İcra ve iflas daireleri tarafından mal veya haklara ilişkin olarak ilan edilmiş olan satış gününün durma süresi içinde kalması halinde, bu mal veya haklar için durma süresinden sonra yeni bir talep aranmaksızın icra ve iflas dairelerince satış günü verilir. Bu durumda satış ilanı sadece elektronik ortamda yapılır ve ilan için ücret alınmaz,
   • Durma süresi içinde rızaen yapılan ödemeler kabul edilir ve taraflardan biri, diğer tarafın lehine olan işlemlerin yapılmasını talep edebilir,
   • Konkordato mühletinin alacaklı ve borçlu bakımından sonuçları, durma süresince devam eder,
   • İcra ve iflas hizmetlerinin aksamaması için gerekli olan diğer tedbirler alınır.” şeklinde düzenleme yapılmıştı.
7. Durma süresince duruşmaların ve müzakerelerin ertelenmesi de dâhil olmak üzere alınması gereken diğer tüm tedbirler ile buna ilişkin usul ve esasları;
   • Yargıtay ve Danıştay bakımından ilgili Başkanlar Kurulu,
   • İlk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemeleri bakımından Hâkimler ve Savcılar Kurulu,
   • Adalet hizmetleri bakımından Adalet Bakanlığının, belirleyeceği kararlaştırılmıştı.
   • Bu yetkiye dayanarak 15 Haziran 2020 tarihine kadar yapılacak tüm duruşmalar ertelenmişti.
8. Mart, Nisan, Mayıs, Haziran 2020 aylarına ait iş yeri kira bedelinin ödenememesinin kira sözleşmesinin feshi ve tahliye sebebi oluşturmayacağı kararlaştırılmıştı. Bu kira bedelleri için ancak 15.06.2020 tarihinden sonra icra takibi yapılabilecek ama kira bedelinin ödenmemesi tahliye sebebi sayılmayacaktı. Bu dört aya ait İşyeri kira alacağı dışındaki kira alacakları bakımından temerrüt hala bir tahliye nedeni olmakla birlikte icra takibi 15.06.2020’den sonra yapılabilecekti.

29 NİSAN 2021 – 17 MAYIS 2021 ARASINDAKİ TAM KAPANMA DÖNEMİ İÇİN YAPILAN YENİ DÜZENLEMELER

26 Nisan 2021 günü Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklama ile, 29 Nisan 2021 akşamı saat 19.00’dan 17 Mayıs 2021 sabahı saat 05.00’e kadar TAM KAPANMA olacağı ilan edildi. Ancak bu dönem için 30.04.2021 sabahı itibarıyla sadece sınırlı bir düzenleme yapıldı.

Öncelikle söylemeliyiz ki, bu dönemde mahkemeler ve icra daireleri açık,az sayıda personel ile dönüşümlü çalışmaya devam ediyor.

İSTİSNALAR HARİÇ DURUŞMALAR, MÜZAKERELER VE KEŞİFLER ERTELENDİ

Ancak HSK 26.04.2021 tarihinde toplanarak tam kapanma dönemine isabet eden duruşma ve keşiflerin bazı istisnalar ve zorunlu haller dışında ertelenmesi yönünde tavsiye kararı verdi. Buna göre;

1. Tutuklu (duruşma açılıp açılmaması hâkim veya mahkeme heyetinin takdirinde olmak üzere) ve acil işler, dava zamanaşımı yakın olan soruşturma ve kovuşturma dosyaları, yürütmenin durdurulması istemleri ile ivedi sayılacak diğer iş ve işlemler haricindeki ilk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinin, yargı yerlerinde icra edeceği duruşma, müzakere ve keşiflerin 29 Nisan 2021 Perşembe günü saat 19.00’dan, 17 Mayıs 2021 Pazartesi günü saat 05.00’e kadar ertelenmesi,
2. Duruşma, müzakere ve keşiflerin ertelenmesine yönelik işlemlerin evrak üzerinden ve duruşma açılmadan icra edilmesi, yeni duruşma günü ile keşif saatinin, masrafları gider avansından veyahut kamu bütçesinden karşılanmak ve her türlü iletişim vasıtalarından istifade edilmek suretiyle uyuşmazlığın taraflarına bildirilmesi,
3. Ceza Muhakemesi Kanununa göre tutukluluk değerlendirmesinin zorunlu olduğu durumlarda, tutuklu ve müdafinin SEGBİS uygulaması üzerinden dinlenilerek duruşmaların icrası,
4. Tutukluluğa itiraz, yürütmenin durdurulması kararlarına itiraz ve infaz hâkimliğine yapılan itirazlar ile müzakerelerin, öncelikle UYAP imkânları kullanılarak veya uygun görülmesi hâlinde sair iletişim vasıtalarından istifade edilmek suretiyle gerçekleştirilmesi,
5. Tam kapanma önlemleri kapsamında ertelenmesine karar verilen duruşma ve adli işlerin, uyuşmazlık konusu işin taraflarının zarar görmesini engelleyecek şekilde, mümkün mertebe sokağa çıkma kısıtlamasının bittiği tarihten sonraki iş günlerine bırakılması,
6. İhtiyati tedbir ve bu işleme yönelik itirazların salgının önlenmesine yönelik tedbirlere riayet edilmek suretiyle ele alınması gerektiği,

hususlarının mahkemelerimizce ve Cumhuriyet başsavcılıklarımızca değerlendirilmesine karar verildi.

Hakim ve Savcılar Kurulu’nun duruşmaları erteleme yetkisi bulunmuyor. Ancak bu karara göre hakimlere

1. tutuklu ve acil işler
2. dava zamanaşımı yakın olan soruşturma ve kovuşturma dosyaları
3. yürütmenin durdurulması istemleri,
4. ivedi sayılacak diğer iş ve işlemler

haricindeki duruşma, müzakere ve keşiflerin ertelenmesi;

ve yine İhtiyati tedbir ve bu işleme yönelik itirazların salgının önlenmesine yönelik tedbirlere riayet edilmek suretiyle ele alınması tavsiye edildi.

Dolayısıyla Sayılan istisnalar hariç, mahkemelerin bu tavsiye kararına uyması ve 30.04.2021-16.05.2021 tarihleri arasında yapılması kararlaştırılan duruşma, müzakere ve keşiflerin ertelenmesine yönelik işlemleri evrak üzerinden ve duruşma açılmadan icra etmesi bekleniyor.

ANCAK ÖNCEKİNİN AKSİNE SÜRELER DURDURULMADI

Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler; İdari Yargılama Usulü Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar bakımından belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim tarafından tayin edilen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumlarındaki süreler 29 Nisan 2021-17 Mayıs 2021 arasındaki TAM KAPANMA DÖNEMİNDE DE İŞLİYOR.

İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ilişkin diğer kanunlarda belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim veya icra ve iflas daireleri tarafından tayin edilen süreler; nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere tüm icra ve iflas takipleri, taraf ve takip işlemleri, yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınması, ihtiyati haciz kararlarının icra ve infazına ilişkin işlemler –istisnalar hariç- 29 Nisan 2021-17 Mayıs 2021 arasındaki TAM KAPANMA DÖNEMİNDE DURMADI.

İstisnalar 30.04.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 7318 sayılı Kanunun 15. Maddesi ile 7226 sayılı Kanun’a eklenen Geçici 3. Maddede sayılmış. Buna göre;

Covid-19 salgın hastalığıyla mücadele kapsamında ülke genelinde uygulanan kısıtlamalar dikkate alınarak hak kayıplarının önlenmesi amacıyla;

1. İbraz süresinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına isabet eden çekler, bu tarihler arasında ibraz edilemez; 1/6/2021 tarihinden sonra, kalan ibraz süresi içinde ibraz edilebilir.
2. 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında vadesi gelen kambiyo senedine dayalı alacaklar hakkında; bu tarihler arasında icra ve iflas takibi başlatılamaz, ihtiyati haciz kararı verilemez ve başlamış olan takipler durur.
3. 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamına giren kamu idarelerinin kamu hukukundan veya özel hukuktan doğan alacakları hakkında, 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında icra ve iflas takibi başlatılamaz.

Yani;

1. Çekler 30/04/2021 ila 31/5/2021 tarihi arasında (bu tarihler dahil)  ibraz edilemeyecek.
2. Kambiyo senetleri, yani poliçe, bono ve çekler hakkında 30/04/2021 ila 31/5/2021 tarihi arasında (bu tarihler dahil)  icra takibi yapılamayacak, ihtiyati haciz kararı verilemeyecek.
3. Kamu idarelerinin kamu hukukundan veya özel hukuktan soğan alacakları hakkında 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında icra ve iflas takibi başlatılamayacak.

Üç fıkra halinde yapılan bu düzenleme, farklı şekillerde yorumlanabilecek ifadeler içeriyor. Bu nedenle uygulamada bazı tereddütler doğabilir. Daha dikkatli bir ifade kullanılarak aşağıdaki tereddütler giderilebilirdi:

1. Getirilen düzenleme, “İbraz süresinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına isabet eden çekler, bu tarihler arasında ibraz edilemez.” diyor.
   • İbraz süresinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına isabet eden çekler, eğer keşide tarihi daha önce ise, mesela 29/04/2021 tarihinde ibraz edilebilecekti. Ama öncesinde hakkı varken ibraz etmeyen anılan süre içinde ibraz edemeyecek. İbraz yasağı sadece anılan süreyi içeriyor.
2. “İbraz süresinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına isabet eden çekler, (…) 1/6/2021 tarihinden sonra, kalan ibraz süresi içinde ibraz edilebilir.” diyor.
   • Ancak 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında çeklerin ibraz süresinin durduğuna dair bir hüküm yok. Dolayısıyla ibraz süresi durmadığı için, 01.06.2021 tarihinden sonra kalan ibraz süresinden de bahsetmek mümkün olmayacak.
3. İkinci fıkrada çek ifadesinin yerini daha genel bir ifade olan kambiyo senedi (çek, bono, poliçe) almış. İbraz tarihi yerine “vade tarihi” kullanılmış.
   • Bonoda veya halk arasında kullanılan ifadesiyle senette vade tarihi var ama Türk Ticaret Kanunu’na göre çekte vade bulunmuyor.
   • Ancak çekte vade bulunmamasına Çek Kanunu’na getirilen ve yürürlük tarihi sürekli uzatılan geçici maddeye göre “31/12/2021 tarihine kadar üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.” Hükmü ile çekte vade sınırlı bir süre için kabul edilmiş durumda.
   • Çek için vade tarihi ile kastedilen “üzerinde yazılı düzenleme tarihi”. Ancak ibraz tarihi ile düzenleme veya vade tarihi farklı kavramlar. Zira, çekte yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlamak üzere, düzenlendiği yerde ödenecek çekler için on gün; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek çekler için bir aylık ibraz süresi bulunuyor.
   • Yani vade tarihi 29 Nisan 2021 veya daha öncesi olan ancak ibraz süresinin son günü 30 Nisan – 31 Mayıs 2021 tarihleri arasına isabet eden çekleri, daha önce ibraz etmemişsek, bu tarihler arasında ibraz edemiyoruz. Ancak vade tarihi 29 Nisan 2021 veya daha öncesi olan çekler için 30 Nisan – 31 Mayıs 2021 tarihleri arasında takip başlatabiliyoruz.
   • Yine vade tarihi 29 Nisan 2021 veya öncesi olan bono ve poliçeler için takip yasağı bulunmuyor.
4. (b) fıkrasındaki “… başlamış olan takipler durur.” İfadesi ile hangi takiplerin duracağı da açık değil.
   • Bizim kanaatimiz, 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında vadesi gelen kambiyo senedine dayalı alacaklar hakkında takiplerin duracağı yönünde.
   • Ancak zaten “30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında vadesi gelen kambiyo senedine dayalı alacaklar hakkında takip başlatılamaz” dedikten sonra “… başlamış olan takipler durur.” denmesi gereksiz olmuş. Zira vadesi gelmeden icra takibi başlatılması mümkün değil.
   • Kanunun lafzına bakıldığında “Kambiyo senedine dayalı alacaklar hakkında 29.04.2021 tarihinde veya daha önce başlatılan takiplerin duracağı” şeklinde bir yorum ise bizce doğru değil.
5. Yine bu maddede zamanaşımı sürelerinin duracağına dair bir hüküm bulunmadığından çek, bono ve poliçelerde zamanaşımı 30.04.2021-31.05.2021 tarihleri arasında işliyor. Bu nedenle vadesi 30.04.2021’den önce dolan kambiyo senetleri için zamanaşımı durmadığından, bu süre içinde takip yapılabilmesi gerekir. Zira vadesi daha önce dolmuş alacaklar için bu süre içinde zamanaşımına uğrama riski var.
6. Üçüncü fıkra Kamu idarelerinin kamu hukukundan veya özel hukuktan soğan alacakları hakkında 30/4/2021 ila 31/5/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında icra ve iflas takibi başlatılamayacağını ifade ediyor.
   • Kamu idarelerinin daha önce başlattıkları takiplerin duracağına dair bir hüküm bulunmuyor.
   • Sürelerin duracağına dair bir hüküm de bulunmuyor. Bu tarihler arasında icra ve iflas takibi başlatılamayacağı için bazı kamu alacaklarının bu tarihler arasında zamanaşımına uğrama ihtimali bulunuyor.

Yukarıda değerlendirdiğimiz üç fıkra halindeki düzenleme sadece bazı alanlarda ibraz ve takip yasağı getiriyor.

1.  İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ilişkin diğer kanunlarda belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim veya icra ve iflas daireleri tarafından tayin edilen süreler işlemeye devam ediyor.
2. Kambiyo senetlerine özgü takip yolu dışında ilamlı ve ilamsız takipler devam ediyor. Yani haciz yolu ile, iflas yolu ile, rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipler yapılabildiği gibi kiralanan taşınmazın tahliyesi, nafaka alacağı, çocuk teslimi için takipler de  bu zaman aralığında yapılabiliyor.
3. Bunun dışında yukarıda ifade ettiğimiz gibi 30 Nisan 2021’den önce başlatılan kambiyo senetlerine özgü takip yolu ile yapılan icra takipleri ile kamu idarelerinin 30 Nisan 2021’den önce yaptıkları icra takipleri devam ediyor.

SON DAKİKA DEĞİŞİKLİĞİ

*** Bu yazının hazırlandığı sırada Ticaret Bakanlığından bir duyuru yapıldı ve Resmi Gazete’nin 30.04.2021 tarihli 1. mükerrer sayısında 7226 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun Geçici 3 üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) Bendinin Uygulanmasına İlişkin Tebliğ yayınladı.

Ticaret Bakanlığı duyurusunda

düzenlemenin amacı ve gerekçesi de dikkate alınarak, ibraz süresinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin belirtilen tarihler arasında bankaya ibrazı halinde çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çekin ödenmesi, aksi takdirde 1/6/2021 tarihinden önce karşılıksızdır işlemi yapılmaması gerekmektedir. 

ifadelerine yer verilirken, Tebliğ‘de ise,

a) İbraz süresinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi halinde, çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunması kaydıyla çek bedelinin ödenmesi gerekmektedir.

b) İbraz süresinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri arasına isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler arasında bankaya ibraz edilmesi ve çek hesabı sahibinin hesabında çekin karşılığının bulunmaması halinde, 1/6/2021 tarihinden önce 5941 sayılı Çek Kanunu kapsamında karşılıksızdır işlemi yapılmayacaktır. 1/6/2021 tarihinden sonra ise söz konusu çeklerle ilgili gerekli işlemler yapılabilecektir.

hükümleri yer aldı. Böylelikle Kanun maddesindeki hüküm, uygulamada Tebliğ ile değiştirilmiş oldu.

Bu yazı 30 Nisan 2021 Cuma günü saat 18:00 itibarıyla güncel durumu yansıtmakta olup gün içinde veya takip eden günlerde yeni değişiklikler gündeme gelebilir.